- Afgelopen week stond Polen in de internationale belangstelling vanwege een Midden-Oostenconferentie die in Warschau werd georganiseerd. De conferentie was een kans voor de Verenigde Staten om landen uit de regio samen te brengen en een alternatieve coalitie te formuleren voor de driehoeksverhouding tussen Rusland, Iran en Turkije – die in Sotsji samenkwam om de Syrische kwestie te bespreken (zie France24). Met de aanwezigheid van Israëlische eerste minister Benjamin Netanyahu lag in Warschau de klemtoon op het eeuwige gevaar van Iran – weinig aandacht ging naar de Israëli-Palestijnse kwestie. Als gevolg besloten verscheidene Europese landen om geen hooggeplaatste politici naar de conferentie te sturen. Alhoewel Polen weinig directe banden met het Midden-Oosten heeft, wordt het initiatief gezien als een manier om blijvende steun van de Verenigde Staten inzake veiligheid en energie te garanderen. (Deutsche Welle)
- Tijdens en in de nasleep van de Warschau-conferentie, ontstond commotie rond een speech van Benjamin Netanyahu die verwees naar de rol die Polen in de Holocaust hebben gespeeld. De commotie was terug te brengen tot misverstand in de vertaling: terwijl Netanyahu over (enkele) Polen sprak, in plaats van de volledige Poolse natie, werd het citaat verkeerd geïnterpreteerd in de lokale pers. Het Pools, net als andere Slavische talen, maakt geen gebruik van lidwoorden, waardoor het enige tijd duurde vooraleer de fout werd rechtgezet. Vanuit regeringscirkels ontstond niettemin druk op eerste minister Morawiecki om onenigheid over de speech uit te drukken. Herinnering aan Poolse collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft een heikel punt, dat vorig jaar al tot een diplomatieke rel tussen Israël en Polen leidde. De eerste minister besloot deze keer, enkele dagen op voorhand, zijn aanwezigheid in Jerusalem voor een samenkomst van de Visegrad 4 af te zeggen. Minister van buitenlandse zaken Czaputowicz neemt zijn plaats in. (Deutsche Welle, Le Monde, Volkskrant)
- De diplomatieke crisis tussen Polen en Israël is enigszins welgekomen, omdat het de aandacht verlegt van een omkoopschandaal rond Jaroslaw Kaczynski. De leider van Recht en Rechtvaardigheid (en volgens velen de machtigste politicus in het land) is sinds enige weken het aandachtspunt van perslekken rond sjofele handelsovereenkomsten met betrekking tot vastgoed in Warschau. Kaczynski heeft zich altijd voorgedaan als een bescheiden man met een sobere leefstijl. Volgens de meest recente onthullingen, ontving Kaczynski geld van een constructiebedrijf (genaamd Birgfellner) om de bouw van twee wolkenkrabbers te bespoedigen. (Washington Post)
- De grote vraag blijft of het recente schandaal rond Kaczynski een effect zal hebben op de Europese verkiezingen van mei 2019. Volgens recente peilingen halen zowel Recht en Rechtvaardigheid als de Burgercoalitie (bestaande uit Burgerplatform, Modern, de Linkse Democratische Alliantie en de Volkspartij) een gelijkaardige score rond 33 procent. Het linkse alternatief van Robert Biedron peilt op een derde plaats met 12 procent. (OKO.press)
- Het Engelstalige platform Notes from Poland heeft een nieuw artikel dat in het teken staat van rechtsradicaal katholicisme en haar banden met antisemitisme.
Pejzaz/ Polen in de pers #18
- Sinds gisteren is er algemene ontsteltenis na een aanval met een mes op de burgemeester van Gdansk Pawel Adamowicz. Tijdens het liefdadigheidsevenement georganiseerd door Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy ten voordele van betere medische zorg in Polen werd de 56-jarige op het podium neergestoken door een jongeman (naar verluidt met een crimineel verleden). Adamowicz werd ter plaatse gereanimeerd en met spoed naar het ziekenhuis gebracht voor een langdurige operatie. Zijn toestand bleef de gehele nacht kritiek; eerder vandaag meldde het ziekenhuis dat de burgervader was overleden. Pawel Adamowicz werd vorig jaar als onafhankelijke kandidaat herkozen en was al burgemeester van de stad sinds 1998. (BBC)
- De Europese editie van Politico heeft een artikel aan het economische succes van Polen gewijd. Onlangs vervoegde het land officieel de rangen van ontwikkelde economieën, na een succesvolle transitie van communisme naar vrijemarkteconomie sinds 1989. In anekdotische stijl vertelt de auteur in welke mate het Polen van zijn jeugd niet meer te herkennen valt wanneer we drie decennia later door het land reizen.
- In de internationale media werd afgelopen week met verrassing vastgesteld dat Polen in samenwerking met de Verenigde Staten een conferentie rond het Midden-Oosten zal organiseren. Polen heeft weinige strategische belangen in de regio, maar de beslissing past binnen de strategie van de regering om nauwere banden met de VS aan te halen (meer over de achtergrond is hier te lezen). De Poolse inmenging in de regio stuit echter op kritiek, onder andere van Iran. (Times of Israël)
- Huawei staat al enige tijd onder kritiek vanwege vermeende banden met de Chinese overheid (met risico’s voor privacy en bescherming van gevoelige data als gevolg). Polen liet zich opmerken door een arrestatie van twee verdachten (een Chinese en een Poolse) in een spionagezaak. Officieel is Huawei niet in verdenking gesteld al roept de Poolse minister van binnenlandse zaken op om samenwerking tussen de NAVO en EU te verbeteren met betrekking tot nieuwe technologieën (zoals 5G) alsook essentiële communicatie-infrastructuur. (Asian Review)
- Tijdens de lokale verkiezingen van afgelopen herfst bleek de glasheldere overwinning van Rafal Trzaskowski in Warschau een van de meest in het oog springende resultaten – velen hadden een spannende race en een tweede ronde verwacht. Brengt de verkiezing van Trzaskowski als burgemeester van de hoofdstad een verandering van tij voor de oppositie of is het teken van een groeiend contrast tussen stad en platteland? Berlin Policy Journal heeft een portret van de liberale politicus.
- In Polen kan je terecht voor architecturale parels, wat het artikel van Wallpaper (met veel beeldmateriaal) argumenteert.
Pejzaz/ Polen in de pers #17
Het is de eerste pejzaz van het jaar 2019 en meteen reden om een uitgebreid overzicht te geven van nieuws over Polen gepubliceerd tijdens de voorbije weken:
- In de binnenlandse politiek van Polen ontstond opschudding over de beslissing van eerste minister Mateusz Morawiecki om een extreemrechtse politicus aan te stellen als viceminister voor digitalisering. De keuze voor Adam Andruszkiewicz, een 28-jarige voormalige leider van een nationalistische beweging, wordt geïnterpreteerd als een voorbereiding op de nakende Europese verkiezingen – waarin de conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) hoopt op het vertrouwen van extreemrechtse kiezers zonder het centrum uit het oog te verliezen. (NYTimes)
- Morawiecki bleef niet onbesproken ook door ander gevoelig dossier, betreffende een nieuwe wet rond huiselijk geweld. De regeringspartij moest een stap terugzetten nadat bekend werd dat ‘eenmalige’ gevallen van agressie in een familiaire omgeving buiten de nieuwe regelgeving zouden vallen. Morawiecki bevestigde dat het wetsvoorstel wordt herzien om alle vormen van geweld even consequent aan te pakken (Daily Telegraph)
- Het jaar 2019 wordt een belangrijke test voor de politieke toekomst van de conservatieve regeringspartij PiS. Met Europese verkiezingen in het voorjaar en nationale verkiezingen in het najaar, zal blijken of de populaire sociaaleconomische agenda ook haar electorale vruchten kan afwerpen. Ondanks de aanstelling van de extreemrechtse Andruszkiewicz, probeert PiS haar communicatie te matigen (vooralsnog met weinig resultaat), in de hoop ook centrumkiezers van verkiezingssteun te kunnen overtuigen. Aleks Szczerbiak ontleedt de situatie voor Europp Blog.
- Van een grote matiging is zeker weinig teken aan de wand. Vandaag meldt EUObserver dat gesprekken gaande zijn tussen PiS en het Italiaanse Liga del norte om een nieuw, eurosceptisch front te vormen na de Europese verkiezingen. Mits steun van PiS alsook extreemrechtse partijen uit Oostenrijk, Frankrijk en Nederland, kan deze nieuwe formatie de derde grootste in het Europees Parlement worden. Afwachten of Jaroslaw Kaczynski aandurft om in zee te gaan met Matteo Salvini, of daarmee op nationaal niveau de populariteit van zijn partij op het spel zet.
- Zij die in het verleden de trein tussen Warschau en Berlijn hebben benut, zullen zich bewust zijn van de enigszins wispelturige service en regelmatige vertragingen op de internationale lijn. Volgens een Duitse regionale krant is er echter een nieuwe impuls vanuit Poolse hoek om de bestaande verbinding te verbeteren – afwachten hoe het duurt vooraleer enige aanpassingen zullen plaatsvinden (SVZ).
- Polen staat in West-Europa vooral bekend als land van wodka-productie maar daar komt binnenkort misschien verandering in. De Belgische zakenkrant De Tijd schrijft over een bloeiende wijncultuur.
Pejzaz/ Polen in de pers #10
Voor deze pejzaz ligt de klemtoon iets meer op cultuur dan gewoonlijk – de boog hoeft niet altijd gespannen te zijn. Omdat er een grote kans op protestmarsen komend weekend in Warschau is – voor het vieren van honderd jaar onafhankelijkheid van Polen – kan wat escapisme van pas komen.
- Afgelopen weekend was er nog de tweede ronde van de lokale en regionale verkiezingen. Een handvol grotere steden (zoals Gdansk) moesten in een tweede ronde uitmaken wie de burgemeesterssjerp voor de komende jaren zou dragen. De uitslag bevestigde wat veelal in de eerste ronde duidelijk was, namelijk dat de oppositie (alsook lokale lijsten) het beter doet dan PiS in de steden, maar terrein moet prijsgeven wat de regionale politieke organen betreft. (FranceInter)
- De interne verschillen in wetgevende arm van Polen bereiken ook andere rechtssystemen. In een artikel van de Irish Times is duidelijk dat een deel van Poolse rechters denkt dat het huidige rechtssysteem onder druk staat van de huidige regering geleid door PiS. Dit is zichtbaar in de disciplinerende acties ondernomen door de minister van justitie om meer conformiteit van rechters te bereiken.
- En vanaf hier alleen maar cultuur. Atlas Obscura schrijft over het kasteel van Lapalice als een plaats de moeite waard om te bezoeken. Het moderne kasteel werd nooit afgewerkt en staat sinds lange tijd leeg.
- De Amerikaanse nieuwszender CNN heeft een overzicht op haar website van locaties om in Polen te bezoeken. Naast klassiekers als Kraków en Gdansk zijn er ook minder toeristische stekjes zoals Moszna (een kasteel) en Białowieża (het natuurpark).
- Een boeiend verhaal over Józef Czapki, een Poolse officier die de literatuur van Marcel Proust tot leven bracht in een werkkamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Via Literary Hub.
- De Poolse cultuurstek culture.pl heeft een rits aan artikels rond 11 november en de onafhankelijk van Polen honderd jaar geleden. Weekendlectuur!
Pejzaz/ Polen in de pers #9
- De herdenking van honderd jaar Poolse onafhankelijkheid is nakend. Ook in de internationale pers is er aandacht voor wat de officiële, zeer uitzonderlijke, viering met zich zal meebrengen. In The Guardian ligt de klemtoon op de huidige (politieke) verdeeldheid in Polen, tussen liberalisme en nationalisme, tussen stad en platteland, alsook wat generaties betreft. Op het spel staan Polens verwezenlijkingen van de afgelopen dertig jaar, gekenmerkt door Euro-Atlantische integratie. De Duitse krant Die Welt gaat voor een lichtvoetige toonaard en geeft de voornaamste historische en culturele trekpleisters om tijdens het herdenkingsweekend te bezoeken. Ten slotte is er nog een blik op het belang van de militaire parade in het teken van de onafhankelijkheid. Afwachten of volgende week de internationale pers zich zal richten op mogelijke nationalistische protestmarsen, die sinds een aantal jaren sterk in opmars zijn. Een herdenking die in mineur kan eindigen.
- Het blijft analyses regenen wat de recente verkiezingen betreft. Het Oostenrijkse Der Standard richt z’n aandacht op het feit dat iedereen tegelijk gewonnen als verloren heeft. In een uitgebreide blogpost, werpt Aleks Szczerbiak eveneens zijn licht op het vraagstuk wie als winnaar uit de bus is gekomen. De uitkomst is onduidelijk, met gevaar om al te grote conclusies te trekken naar aanloop van de parlementaire verkiezingen die volgend jaar zullen plaatsvinden.
- De kwestie van Duitse reparaties blijft de internationale pers beroeren. Het Franse La Croix heeft een laatste update over een thema dat zowel Duitsers als Polen verdeelt.
- De Krakow Post stelt het smogprobleem aan de kaak: volgens een EU-rapport zijn de niveaus van fijn stof in de lucht bijzonder gevaarlijk voor burgers. Er is sprake van een verhoogde kans op hartaanvallen, ademhalingsziektes, miskramen en vroegtijdig overleden. Meer Polen overwegen om enkel nog met een ademmasker het huis te verlaten.
- Als je toch een uitstap waagt en de smog wenst te trotseren, breng dan zeker een bezoek aan Powązki in Warschau, een oud en tegelijk een van de grootste begraafplaatsen van het land. Volgens pl voor de architectuur maar deze tijd van het jaar brengt ook atmosferische beelden (vooral tijdens de avond, wanneer kaarsen de begraafplaats verlichten).
Pejzaz/ Polen in de pers #8
- Het immigratievraagstuk voor Polen komt opnieuw onder internationale aandacht. Ditmaal heeft het Franse economische blad Les Echos een artikel over het dubbele discours van de Poolse regering: kritisch tegenover het verwelkomen van immigranten maar in de praktijk hebben zich veel nieuwkomers van buiten de Europese Unie zich in het land gevestigd. Hoe lang is de tweespalt nog houdbaar?
- Relaties met Duitsland blijven een heikel thema voor de huidige Poolse regering. In een interview met het Duitse Bild herinnerende president Andrzej Duda opnieuw aan de kwestie van reparaties voor de schade berokkend aan Polen tijdens de tweede wereldoorlog. Volgens SudInfo gaat het bilaterale conflict minder om concrete (financiële) reparaties dan een manier om druk uit te oefenen op andere Europese beleidsonderwerpen.
- Hoe goed heeft de oppositie het gedaan in de recente verkiezingen op lokaal en regionaal niveau? Volgens een opiniestuk in Foreign Policy is er vooralsnog weinig sprake van een sterke beweging in de richting van de liberale burgercoalitie (bestaande uit PO en Nowoczesna). De auteurs wijzen op het gebrek van een sterke leider die de huidige regering kan uitdagen, alsook het risico op verdere versplintering. Wat duidelijk is, is dat de tactiek van anti-PiS voorlopig geen grote vruchten afwerpt.
- Een reeks beelden van Polen uit de jaren tachtig gepubliceerd door Warsaw Local is de moeite waard om te bekijken.
- Het tijdschrift van het Smithsonian Museum schenkt aandacht aan dagboek geschreven gedurende de Holocaust. Via het artikel kom je meer te weten over het achtergrondverhaal van het (recent herontdekte) dagboek en kun je ook scans van de originele pagina’s bekijken.
Pejzaz/ Polen in de pers #7
- Afgelopen zondag vonden er lokale en regionale verkiezingen plaats in Polen. Het was afwachten tot de avond, na het sluiten van de stemkantoren, voor een eerste exitpoll. Toen deze er omstreeks 21u kwam, was de vreugde groot bij de voornaamste oppositiepartijen. Zo bleken heel wat steden voor een liberale of afhankelijke kandidaat te hebben gekozen – in plaats van een persoon gesteund door Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Hoewel in de exitpoll de regeringspartij het minder goed deed dan verwacht, bleek ze toch de grootste partij in het merendeel van de regionale parlementen te worden. In de voorbije dagen is er druk gediscussieerd over welke partij nu precies de verkiezingen heeft gewonnen – eerst leek het de burgercoalitie (met PO en Nowoczesna) te worden maar recente verkiezingsuitslagen hebben inmiddels het beeld vertroebeld. De internationale media beklemtonen verschillende resultaten: Reuters wijst op de winst voor PiS in de regionale verkiezingen, terwijl Politico de klemtoon legt op de sterke oppositiestem in de steden.
- Voor Robert Biedron, een progressieve en linkse politicus, waren de verkiezingen de gelegenheid om zijn plannen voor een nieuwe beweging onder de aandacht te brengen. Hoewel de linkse partijen het gemiddeld slecht deden op zondag, is Biedron hoopvol over zijn slaagkansen (The Guardian).
- De uitstekende webstek van het Poolse ministerie van cultuur heeft een artikel over de alomtegenwoordigheid en charme van grote appartementsblokken gepubliceerd. Wat verklaart hun populariteit? (Culture.pl)
- Een nieuwe Engelse vertaling van Adam Mickiewicz’s bekendste werk Pan Tadeusz is positief onthaald door de LA Review of Books.
Pejzaz/ Polen in de pers #6
- De prijs van koolstofdioxide gelinkt met verhandelbare emissierechten blijft stijgen, waardoor Polen vraagt aan de Europese Commissie om in te grijpen. Volgens The Economic Times ondervindt Polen last van de recente prijsstijgingen door haar aanzienlijk gebruik van kool als energiebron. De kans lijkt klein dat de Commissie enige wijzigingen in de emissierechtenmarkt zal aanbrengen.
- Meer over het thema energie: Die Presse en La Croix schrijven dat vanaf 2022 Polen niet langer gas vanuit Rusland zal importeren. Op dit moment komt een deel van de aanvoer van LNG uit Noorwegen en Qatar. Een nieuw akkoord met een Amerikaans concern betekent dat Polen niet langer afhankelijk zal zijn van haar oostelijke buur voor minstens 40% van de totale gasaanvoer (de Russische import van kool blijft voorlopig wel verder lopen).
- Dit weekend zijn het lokale verkiezingen in de grote steden. Zowel Bloomberg als de Financial Times werpen hun licht op de tweestrijd tussen PO en PiS alsook wat de verkiezingen betekenen voor Europa. Zondag is de eerste grote test voor de huidige regering, haar populaire sociaaleconomische beleid alsook de gespannen relatie met rechterlijke macht en de Europese Unie.
- Zoals aangegeven, blijft de onafhankelijkheid van de rechtbanken een heikel thema dat zich op verschillende fronten afspeelt. Justitieminister Ziobro wil dat het grondwettelijk hof zich buigt over de vraag of Europees recht boven de nationale wetgeving staat (Bloomberg). Vandaag liet het Europese hof van justitie een kleine bom vallen door de recente hervormingen van het hooggerechtshof van Polen in vraag te stellen, oa. het verplicht op pensioen sturen van zijn rechters. Een definitieve uitspraak volgt in de komende weken (Die Zeit).
- Polen heeft sinds enige tijd een vrijwillige legermacht ter verdediging van het grondgebied (WOT). Reuters zoekt uit wat de rol en betekenis van 12,000 rekruten is die voorbereid worden om Polen als het nodig is met hun leven te beschermen (voornamelijk tegen Rusland).
- Afsluiten met geschiedenis en de aanhoudende pogingen van de huidige regering om het nationale verleden te herschrijven. De voormalige directeur van het WW2-museum in Gdansk uit zijn bezorgdheid in een opiniestuk voor Libération.
Pejzaz/ Polen in de pers #3
- Er zijn weinig Poolse journalisten die even veel faam als Ryszard Kapuściński vergaard hebben. De auteur is niet alleen bekend omwille van zijn verslaggeving in verafgelegen gebieden tijdens de Koude Oorlog. Zijn grootste werken zijn te situeren in de wereld van de fictie, hoewel sterk gebaseerd op de feiten en ervaringen die Kapuściński opdeed als journalist. Zijn boek over de onafhankelijkheidsstrijd in Angelo is onlangs gebruikt als scenario voor een animatiefilm. The Guardian vertelt hoe de film tot stand is gekomen.
- Intussen breekt de film Kler alle records voor bezoekersaantallen in Polen (1,7 volgens de laatste berichtgevingen, waarmee de film het beter dan vorige recordhouder Wołyń doet). Le Monde is de zoveelste krant die een verslag aan de film wijdt
- De justitiehervormingen blijven vooralsnog een heikel punt. Zowel de Financial Times als EUObserver brengen verslag uit over de thematiek, respectievelijk over de aantasting van de onafhankelijkheid van de juridische macht en het groeiend wantrouwen van rechtssystemen in andere landen ten opzichte van Polen. Het Europese Hof van Justitie zal in de toekomst hierover moeten oordelen.
- De Poolse buitenlandse politiek laat zich in recente jaren meer kenmerken door een sterke klemtoon op veiligheid en bilaterale relaties (met de VS). Zo vertelde de minister van buitenlandse zaken Jacek Czaputowicz het gisteren tijdens een discussie georganiseerd door de Batory-stichting. Een verslag in Politico contextualiseert de buitenlandpolitiek van Polen, waaronder de gok op nauwe relaties met VS-president Trump.
- Op vlak van energieopwekking blijft Polen sterk afhankelijk van koolcentrales. Bloomberg schrijft over de laatste nieuwe investering en het blijvend geloof in de gitzwarte brandstof – ondanks de hevige kritiek.
- Het Frans-Duitse televisiekanaal Arte heeft een korte reportage over de aankomende lokale verkiezingen in Polen.
Pejzaz/ Polen in de pers #2
- In 2014 werd de toenmalige regeringscoalitie geleid door Burgerplatform (PO) in verlegenheid gebracht door een schandaal met geheime opnames van gevoelige gesprekken tussen toppolitici en bedrijfsleiders. Nu blijkt dat de huidige Eerste Minister Mateusz Morawiecki, van de huidige regeringspartij Recht & Rechtvaardigheid (PiS), ook betrokken is in één van de opnames. Morawiecki, op dat moment CEO van de Poolse tak van de Spaanse bank Santander, ontkent de aantijgingen en beschuldigt zowel de Duitse media als oppositie van een georkestreerde campagne in aanloop van de lokale verkiezingen (via Bloomberg)
- De hevige debatten in Polen rond abortus blijven voor oproer in de buitenlandse media zorgen. De Duitse krant Die Zeit brengt verslag uit over de huidige stand van zaken, een patriarchaal systeem dat weinig toelaat en van een gebrek aan vertrouwen in vrouwen getuigt.
- Naar aanloop van de lokale verkiezingen in Polen die volgende maand plaatsvinden, geeft Professor Aleks Szczerbiak van de Universiteit van Sussex een helder overzicht van de voornaamste partijen en de situatie in Warschau – veruit het belangrijkste strijdfront. De verkiezingen beloven een belangrijke test te worden voor Recht & Rechtvaardigheid, de regeringspartij die ondanks kritiek nog steeds de peilingen met grote voorsprong leidt.
- Er liggen plannen op tafel om in de nabijheid van Warschau een nieuwe luchthaven te bouwen die – volgens huidige passagiersaantallen – de grootste in Europa kan worden. Ondanks de recente renovatie van de huidige luchthaven, genaamd Chopin, ziet de huidige regering de plannen als een manier om de nationale luchtvaartmaatschappij LOT tot de belangrijkste speler in de regio te laten uitgroeien (via Bloomberg).
- Ondanks de sterke retoriek tegenover migratie en asielzoekers op het Europese toneel, is Polen uitgegroeid tot een aantrekkelijke bestemming voor immigranten (met meer dan 500,000 werktoelatingen voor niet-EU burgers). Daniel Tilles van Notes From Poland schrijft over de moeilijke evenwichtsoefening die de huidige regering probeert vol te houden.
- Meer over Kler, de film die de katholieke kerk in Polen in een kritisch daglicht stelt (via Courrier International).
- De Vlaamse krant De Morgen zoekt uit waarom ‘t Smidje van de folkgroep Laïs (bekend als “de Belgische dans”) populair in Polen is.
Als uitsmijter een uitstekende podcast geproduceerd door France Culture over het belang van herinnering (mémoire) in Polen en waarom het verleden steeds tot politieke controverse leidt. Veel luistergenot.