- Afgelopen week stond Polen in de internationale belangstelling vanwege een Midden-Oostenconferentie die in Warschau werd georganiseerd. De conferentie was een kans voor de Verenigde Staten om landen uit de regio samen te brengen en een alternatieve coalitie te formuleren voor de driehoeksverhouding tussen Rusland, Iran en Turkije – die in Sotsji samenkwam om de Syrische kwestie te bespreken (zie France24). Met de aanwezigheid van Israëlische eerste minister Benjamin Netanyahu lag in Warschau de klemtoon op het eeuwige gevaar van Iran – weinig aandacht ging naar de Israëli-Palestijnse kwestie. Als gevolg besloten verscheidene Europese landen om geen hooggeplaatste politici naar de conferentie te sturen. Alhoewel Polen weinig directe banden met het Midden-Oosten heeft, wordt het initiatief gezien als een manier om blijvende steun van de Verenigde Staten inzake veiligheid en energie te garanderen. (Deutsche Welle)
- Tijdens en in de nasleep van de Warschau-conferentie, ontstond commotie rond een speech van Benjamin Netanyahu die verwees naar de rol die Polen in de Holocaust hebben gespeeld. De commotie was terug te brengen tot misverstand in de vertaling: terwijl Netanyahu over (enkele) Polen sprak, in plaats van de volledige Poolse natie, werd het citaat verkeerd geïnterpreteerd in de lokale pers. Het Pools, net als andere Slavische talen, maakt geen gebruik van lidwoorden, waardoor het enige tijd duurde vooraleer de fout werd rechtgezet. Vanuit regeringscirkels ontstond niettemin druk op eerste minister Morawiecki om onenigheid over de speech uit te drukken. Herinnering aan Poolse collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft een heikel punt, dat vorig jaar al tot een diplomatieke rel tussen Israël en Polen leidde. De eerste minister besloot deze keer, enkele dagen op voorhand, zijn aanwezigheid in Jerusalem voor een samenkomst van de Visegrad 4 af te zeggen. Minister van buitenlandse zaken Czaputowicz neemt zijn plaats in. (Deutsche Welle, Le Monde, Volkskrant)
- De diplomatieke crisis tussen Polen en Israël is enigszins welgekomen, omdat het de aandacht verlegt van een omkoopschandaal rond Jaroslaw Kaczynski. De leider van Recht en Rechtvaardigheid (en volgens velen de machtigste politicus in het land) is sinds enige weken het aandachtspunt van perslekken rond sjofele handelsovereenkomsten met betrekking tot vastgoed in Warschau. Kaczynski heeft zich altijd voorgedaan als een bescheiden man met een sobere leefstijl. Volgens de meest recente onthullingen, ontving Kaczynski geld van een constructiebedrijf (genaamd Birgfellner) om de bouw van twee wolkenkrabbers te bespoedigen. (Washington Post)
- De grote vraag blijft of het recente schandaal rond Kaczynski een effect zal hebben op de Europese verkiezingen van mei 2019. Volgens recente peilingen halen zowel Recht en Rechtvaardigheid als de Burgercoalitie (bestaande uit Burgerplatform, Modern, de Linkse Democratische Alliantie en de Volkspartij) een gelijkaardige score rond 33 procent. Het linkse alternatief van Robert Biedron peilt op een derde plaats met 12 procent. (OKO.press)
- Het Engelstalige platform Notes from Poland heeft een nieuw artikel dat in het teken staat van rechtsradicaal katholicisme en haar banden met antisemitisme.
Pejzaz/ Polen in de pers #20
- Gisteren lanceerde de Poolse politicus Robert Biedron een nieuwe, links-liberale formatie onder de noemer ‘Lente’. Biedron, oud-burgemeester van Slupsk en een van de weinige politici in het land die zich openlijk als homoseksueel geuit heeft, is zinnens om het bestaande partijlandschap dooreen te schudden. De charismatische politicus hoopt een derde alternatief te bieden voor (sociaalliberale) kiezers die zich niet in de programma’s van Burgerplatform (PO) alsook Recht en Rechtvaardigheid (PiS) kunnen vinden. Het is niet de eerste keer dat er langs linkse zijde een poging wordt ondernomen om een groter deel van de bevolking te overtuigen naar de stembus te trekken (de verkiezingsopkomst ligt gewoonlijk rond 60%): Janusz Palikot en Razem deden het hem al voor, zonder windeieren te leggen. Benieuwd of zijn liberale en ecologische agenda veel kiezers zal aanspreken – Biedron bereidt zich voor op de nationale verkiezingen in de herfst van dit jaar. (Le Monde, NRC)
- Vorige week leek voor enige dagen een nieuw politiek schandaal in de maak, nadat de Poolse krant Gazeta Wyborcza had aangekondigd een reeks artikelen te publiceren over corruptie binnen PiS – met directe inmenging van Jaroslaw Kaczynski. Net zoals enige jaren geleden, gaat het hier om audio-opnames die naar de pers zijn gelekt. In de opnames, spreekt Kaczynski met een bouwaannemer over de verschillende manieren waarop een bouwcertificaat voor stad Warschau kan ‘geregeld’ worden (indien de verkiezingen van vorig jaar waren gewonnen door PiS). De perslek wekte veel consternatie bij de oppositie op maar lijkt voorlopig weinig schade te berokkenen aan het vertrouwen in de regeringspartij. Kaczynski stond echter altijd bekend omwille van zijn bescheiden levensstijl – de manier waarop hij over grote geldbedragen in de audio-opnames spreekt, getuigt van een ander verhaal. (Bloomberg)
- In Frankrijk ontstond er ophef over de verkoop van verdorven vlees in meerdere supermarkten dat uit Polen afkomstig was. De zaak kwam aan het licht via het waarschuwingssysteem van de Europese Unie, waarop verschillende inspecties bij veebedrijven volgden. Ondertussen zou het verdorven vlees uit de omloop zijn. (euronews)
- Na de moord op Pawel Adamowicz tijdens een optreden van een Poolse liefdadigheid WOSP, beter bekend als het groot orkest voor kerstmis, blijft het zoeken naar antwoorden voor de toekomst. Ondanks het grote succes van WOSP, besloot oprichter Jurek Owsiak een stap terug te zetten maar is sindsdien op z’n beslissing teruggekomen. Het is voorlopig onduidelijk of Owsiak andere plannen behalve zijn liefdadigheidsorganisatie heeft. (Financial Times)
- In Polen blijft het regelmatig sneeuw vallen, ondanks de wisselende temperaturen. Culture.pl raadt een aantal winterse bestemmingen aan voor zij die graag van een witte omgeving willen proeven.
Pejzaz/ Polen in de pers #19
- Pools minister van buitenlandse zaken Czaputowicz deed uitschijnen dat de befaamde backstop die deel uitmaakt van de onderhandelingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, in het kader van Brexit, in de tijd beperkt moet worden. Tot nu toe heeft de EU gewezen op het belang van de backstop om open grenzen tussen de Ierse republiek en Noord-Ierland te behouden. De demarche van Czaputowicz kan op weinig begrip van andere lidstaten rekenen (The Independent).
- In de nasleep van de moord op Pawel Adamowicz, de gewezen burgemeester van Gdansk, blijkt het analyses regenen over de oorzaak die tot zijn overleden hebben geleid. Veel commentatoren beschuldigen het discours van de huidige regering onder Recht en Rechtvaardigheid en de polarisering van de media, onder andere de publieke omroep TVP. Er lijkt weinig kans op nationale eenheid na een gebeurtenis die een groot deel van de Poolse samenleving heeft geschokt (The Guardian, NY Times, Die Welt).
- De zakenwebsite Bloomgberg publiceerde vorige week een update betreffende de rechterlijke macht in Polen en Hongarije en wat de EU zinnens is. Hoewel er sprake is van sancties, lijkt de kans klein dat het daar effectief toe komt.
- De Poolse cultuurstek culture.pl heeft een reeks artikelen over de Poolse Sarmaten (een groep van adellijke afkomst uit de zeventiende eeuw). In een artikel wordt er ingezoomd op de legende van Pan Twardowski.
Pejzaz/ Polen in de pers #18
- Sinds gisteren is er algemene ontsteltenis na een aanval met een mes op de burgemeester van Gdansk Pawel Adamowicz. Tijdens het liefdadigheidsevenement georganiseerd door Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy ten voordele van betere medische zorg in Polen werd de 56-jarige op het podium neergestoken door een jongeman (naar verluidt met een crimineel verleden). Adamowicz werd ter plaatse gereanimeerd en met spoed naar het ziekenhuis gebracht voor een langdurige operatie. Zijn toestand bleef de gehele nacht kritiek; eerder vandaag meldde het ziekenhuis dat de burgervader was overleden. Pawel Adamowicz werd vorig jaar als onafhankelijke kandidaat herkozen en was al burgemeester van de stad sinds 1998. (BBC)
- De Europese editie van Politico heeft een artikel aan het economische succes van Polen gewijd. Onlangs vervoegde het land officieel de rangen van ontwikkelde economieën, na een succesvolle transitie van communisme naar vrijemarkteconomie sinds 1989. In anekdotische stijl vertelt de auteur in welke mate het Polen van zijn jeugd niet meer te herkennen valt wanneer we drie decennia later door het land reizen.
- In de internationale media werd afgelopen week met verrassing vastgesteld dat Polen in samenwerking met de Verenigde Staten een conferentie rond het Midden-Oosten zal organiseren. Polen heeft weinige strategische belangen in de regio, maar de beslissing past binnen de strategie van de regering om nauwere banden met de VS aan te halen (meer over de achtergrond is hier te lezen). De Poolse inmenging in de regio stuit echter op kritiek, onder andere van Iran. (Times of Israël)
- Huawei staat al enige tijd onder kritiek vanwege vermeende banden met de Chinese overheid (met risico’s voor privacy en bescherming van gevoelige data als gevolg). Polen liet zich opmerken door een arrestatie van twee verdachten (een Chinese en een Poolse) in een spionagezaak. Officieel is Huawei niet in verdenking gesteld al roept de Poolse minister van binnenlandse zaken op om samenwerking tussen de NAVO en EU te verbeteren met betrekking tot nieuwe technologieën (zoals 5G) alsook essentiële communicatie-infrastructuur. (Asian Review)
- Tijdens de lokale verkiezingen van afgelopen herfst bleek de glasheldere overwinning van Rafal Trzaskowski in Warschau een van de meest in het oog springende resultaten – velen hadden een spannende race en een tweede ronde verwacht. Brengt de verkiezing van Trzaskowski als burgemeester van de hoofdstad een verandering van tij voor de oppositie of is het teken van een groeiend contrast tussen stad en platteland? Berlin Policy Journal heeft een portret van de liberale politicus.
- In Polen kan je terecht voor architecturale parels, wat het artikel van Wallpaper (met veel beeldmateriaal) argumenteert.
Pejzaz/ Polen in de pers #17
Het is de eerste pejzaz van het jaar 2019 en meteen reden om een uitgebreid overzicht te geven van nieuws over Polen gepubliceerd tijdens de voorbije weken:
- In de binnenlandse politiek van Polen ontstond opschudding over de beslissing van eerste minister Mateusz Morawiecki om een extreemrechtse politicus aan te stellen als viceminister voor digitalisering. De keuze voor Adam Andruszkiewicz, een 28-jarige voormalige leider van een nationalistische beweging, wordt geïnterpreteerd als een voorbereiding op de nakende Europese verkiezingen – waarin de conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) hoopt op het vertrouwen van extreemrechtse kiezers zonder het centrum uit het oog te verliezen. (NYTimes)
- Morawiecki bleef niet onbesproken ook door ander gevoelig dossier, betreffende een nieuwe wet rond huiselijk geweld. De regeringspartij moest een stap terugzetten nadat bekend werd dat ‘eenmalige’ gevallen van agressie in een familiaire omgeving buiten de nieuwe regelgeving zouden vallen. Morawiecki bevestigde dat het wetsvoorstel wordt herzien om alle vormen van geweld even consequent aan te pakken (Daily Telegraph)
- Het jaar 2019 wordt een belangrijke test voor de politieke toekomst van de conservatieve regeringspartij PiS. Met Europese verkiezingen in het voorjaar en nationale verkiezingen in het najaar, zal blijken of de populaire sociaaleconomische agenda ook haar electorale vruchten kan afwerpen. Ondanks de aanstelling van de extreemrechtse Andruszkiewicz, probeert PiS haar communicatie te matigen (vooralsnog met weinig resultaat), in de hoop ook centrumkiezers van verkiezingssteun te kunnen overtuigen. Aleks Szczerbiak ontleedt de situatie voor Europp Blog.
- Van een grote matiging is zeker weinig teken aan de wand. Vandaag meldt EUObserver dat gesprekken gaande zijn tussen PiS en het Italiaanse Liga del norte om een nieuw, eurosceptisch front te vormen na de Europese verkiezingen. Mits steun van PiS alsook extreemrechtse partijen uit Oostenrijk, Frankrijk en Nederland, kan deze nieuwe formatie de derde grootste in het Europees Parlement worden. Afwachten of Jaroslaw Kaczynski aandurft om in zee te gaan met Matteo Salvini, of daarmee op nationaal niveau de populariteit van zijn partij op het spel zet.
- Zij die in het verleden de trein tussen Warschau en Berlijn hebben benut, zullen zich bewust zijn van de enigszins wispelturige service en regelmatige vertragingen op de internationale lijn. Volgens een Duitse regionale krant is er echter een nieuwe impuls vanuit Poolse hoek om de bestaande verbinding te verbeteren – afwachten hoe het duurt vooraleer enige aanpassingen zullen plaatsvinden (SVZ).
- Polen staat in West-Europa vooral bekend als land van wodka-productie maar daar komt binnenkort misschien verandering in. De Belgische zakenkrant De Tijd schrijft over een bloeiende wijncultuur.
Pejzaz/ Polen in de pers #16
Een korte update om de winterperiode tussen kerst en het nieuwe jaar door te komen:
- Polen doet het economisch zo goed dat ook haar bedrijven de voorbije jaren aanzienlijke groei buiten de landsgrenzen hebben geboekt. Emerging Europe heeft een rapport dat het succesrecept van bedrijven als Solaris, Inglot en LPP nader bekijkt.
- Altijd al afgevraagd waarom Torun bekend staat als stad van de peperkoek? Raw Story schrijft over de geschiedenis en de vervaardiging van het donkere, zoete goed.
- De laatste joodse strijder in de Getto-opstand van 1943 in Warschau, genaamd Simcha Rotem, is op 94-jarig leeftijd in Israel. Meer bij Jerusalem Post en Le Monde.
- Ekke Overbeek van het Nederlandse Trouw heeft een provocerende column dat het Pools slachtoffercomplex aan de kaak stelt. Overbeek herinnert aan het veelvoud van vernedering en lijden dat het land heeft ondergaan, maar vreest dat een blijvend verwijzen naar het verleden tot een ‘infantiele moraal’ leidt.
- Komt hij er of niet? De bouw van een zogenaamde megaluchthaven hangt al even in de lucht hoewel onduidelijk blijft wanneer deze het daglicht zal zien. Die Welt beschrijft de situatie vanuit Duits oogpunt, als een teken dat Polen serieus genomen wil worden en mogelijk de concurrentie met Berlijn (en andere grootsteden) wil aangaan.
Pejzaz/ Polen in de pers #15
- In Polen is de publieke steun voor EU-lidmaatschap zeer groot. Desondanks zijn er geruchten over een mogelijke “Polexit” die sinds enige tijd de kop opsteken. Is er een risico dat de huidige regering het land uit de Unie zou leiden? Een gevoelig thema dat Recht en Rechtvaardigheid (PiS) wil vermijden, ondanks de gespannen relatie met de Europese Commissie rond de gerechtelijke hervormingen. Aleks Szczerbiak analyseert het debat en concludeert dat “Polexit” niet zeer belangrijk is, maar als thema in de verkiezingen van volgend jaar kan uitgespeeld worden.
- Vorige week was er opschudding over de beslissing uit het niets om een vertrouwensstemming voor de Poolse regering te organiseren. Op woensdag won eerste minister Morawiecki en zijn kabinet de stemming, nadat hij die eerder op de dag had aangekondigd. Het onaangekondigde manoeuvre was waarschijnlijk bedoeld om de oppositie de wind uit de zeilen te zetten en de aandacht weg te leiden van nieuwsberichten rond corruptie (m.b.t.. een financiële waakhond) en de blijvende energie-afhankelijkheid van Rusland. (Washington Post)
- Het Amerikaanse blad The American Interest schrijft over het tanende liberalisme in Polen – vele jaren geleden nog het rolmodel van een ambitieuze vrijemarkteconomie. Een verhaal over de verliezers van globalisering en de liberale politiek gevoerd door Burgerplatform (PO), die in 2015 voor een alternatieve visie hebben gestemd. Desondanks blijft er aandacht voor het economische succes van Polen in de laatste dertig jaar, zie bijvoorbeeld de publicatie van een nieuw boek getiteld Europe’s Growth Champion.
- De COP24 in Katowice is ondertussen afgelopen met bescheiden maar hoopgevende resultaten. De rulebook die vorm moet geven aan de beslissingen van de klimaatconferentie in Parijs (in 2015) is geaccepteerd door de deelnemende landen. Het zorgt voor grotere transparantie al blijft onduidelijk in welke mate de regels voldoende zullen zijn om verdere temperatuurstijgingen in te dammen. (RFI) In de rand van de onderhandelingen publiceerde The Guardian een fotoreportage over het belang van kool in Polen.
Pejzaz/ Polen in de pers #14
- Ondanks de stap terug van de Poolse regering rond het hooggerechtshof en het op een vervroegd pensioen sturen van een aanzienlijk aantal rechters, blijft de Europese Commissie de druk aanhouden. Volgens Courrier d’Europe centrale is de situatie betreffende de Poolse rechtsstaat nog steeds zorgwekkend, zolang andere controversiële wetten niet worden teruggedraaid. Afwachten of justitieminister Ziobro van plan is te zwichten of harde taal blijft spreken.
- Sinds de COP24 in Katowice van start is gegaan, heeft de internationale media veel aandacht getoond voor de Poolse koolindustrie en de manier waarop de Poolse autoriteiten het zwarte goed in de kijker zetten. Videobeelden en foto’s van de bijeenkomst toonden hoe delegaties verwelkomd werden door een lokale fanfare van mijnbouwers, evenals hoe kunstwerken bestaande uit koolstof in plaats van afspraak zijn tentoongesteld. Gizmodo schrijft hierover alsook het feit dat koolbedrijven de klimaattop financieel steunen. Voor een diepere analyse rond de spanning tussen klimaatverandering en het belang van koolstof voor de lokale economie, is er een uitstekende reportage van De Volkskrant.
- Meer over de rel tussen de VS-ambassadrice en de Poolse regering. Daily Beast heeft een portret van de eigenzinnige dame, die door Trump voor politieke redenen gekozen werd. Mosbacher werd met veel enthousiasme onthaald in Polen omwille van haar duidelijke klemtoon op nauwe economische banden tussen de twee landen. De recente rel heeft echter het enthousiasme van de Poolse zijde bekoeld.
- De Poolse cultuurstek culture.pl heeft boeiend artikel over de Poolse keuken, voor een keer niet met stevige kost maar een reeks van gezonde(re) alternatieven.
Pejzaz/ Polen in de pers #13
Zoals gewoonlijk verschijnt er veel in de internationale media over de politieke situatie in Polen. Voor deze pejzaz schenk ik graag wat meer aandacht aan cultuur – in het tweede deel.
- Er was de afgelopen week veel te doen rond een diplomatieke rel tussen de Verenigde Staten en Polen. Die was ontstaan nadat de Amerikaanse ambassadeur in Polen genaamd Georgette Mosbacher een brief schreef naar eerste minister Mateusz Morawiecki om haar ongenoegen te uiten rond de groeiende druk op buitenlandse media in Polen. Leden van Recht en Rechtvaardigheid (PiS) lijken al langer zinnens om een nieuwe mediawet in te voeren die buitenlandse (financiële) inmenging in de Poolse media aan banden moet leggen. Vanuit de VS is duidelijk dat er grote zorg bestaat over een mogelijke poging om de vrijheid van journalisten in te perken. Ondanks de “goede relaties” tussen Warschau en Washington lijkt er weinig nodig om roet in het eten te gooien. (The Guardian)
- In het Poolse Katowice vindt binnenkort de klimaattop COP24 plaats. FranceInter onderzoekt hoe het mogelijk is dat een belangrijke samenkomst om klimaatverandering en koolstofarme energie te bespreken, gehouden wordt in een land dat uitvoerig op zwarte kool voor elektriciteitsopwekking steunt. Verscheidene Poolse partners van de klimaattop blijken ook over meerdere koolmijnen en -centrales te beschikken.
- Polen heeft weinig vertrouwen in Europese initiatieven ter verdediging en veiligheid die recent aan bod zijn gekomen. Recent gaf eerste minister Morawiecki aan dat de NAVO en specifiek de Verenigde Staten de belangrijkste garantie blijven om dreiging (uit het oosten) af te wenden. (Bloomberg)
- Gisteren 29 november was een belangrijke dag in de geschiedenis van Polen. De Duitse krant Die Welt beschrijft het verzet van Poolse legerkadetten tegen de Russische overheerser, die in het revolutionaire jaar van 1830 plaatsvond. Meer achtergrond vind je hier.
- In 1958 werd de befaamde jazzpianist Dave Brubeck verwelkomd in Polen, een paar jaar nadat een ban op dit type van muziek was gelicht. Het was de eerste keer na de Tweede Wereldoorlog dat een Amerikaanse band het land bezocht. Ook voor Brubeck was zijn verblijf achter het ijzeren gordijn betekenisvol: hij vond er inspiratie voor composities die op Jazz Impressions of Eurasia zouden verschijnen. Culture.pl heeft een uitgebreid verslag aan het bezoek gewijd.
- Toerisme vanuit Israël blijft aangroeien, ondanks de gespannen relaties tussen de Poolse en Israëlische regeringen – onder andere door het geschil over de manier waarop de Holocaust herdacht wordt. (Jerusalem Post)
- Afsluiten met een muzikale uitsmijter: een grafische voorstelling van Poolse componisten op deze website.
Pejzaz/ Polen in de pers #12
- Na maanden van protest en een uitspraak door het Europees Hof lijkt een einde te zijn gekomen aan de twist over de juridische hervormingen afgelopen juli ingevoerd door Recht en Rechtvaardigheid (PiS). De omstreden pensioenwet voor rechters van het Hooggerechtshof wordt gedeeltelijk gewijzigd. Hoewel de Poolse regering zich kritisch opstelde tegenover de Europese Commissie, accepteert zij het besluit van het Europese Hof dat de wetgeving in strijd is met de rechtstaat – en een risico van politieke inmenging met zich meebracht. Mogelijk speelden de matige resultaten (voornamelijk in de steden) tijdens de recente verkiezingen een rol. Door de wijziging in de wetgeving kunnen de recent uitgewezen rechters opnieuw aan de slag (wat in de praktijk reeds was gebeurd). De internationale pers, onder meer Die Zeit, BBC en RFI, sprak de afgelopen dagen regelmatig over een stap terug voor de Poolse regering, al lijkt er nog geen einde aan deze kwestie te zijn gekomen. Een deel van de controversiële hervormingen blijft onveranderd, wat het Grondwettelijk Hof en de Raad voor de Rechtspraak betreft. Volgens de Volkskrant heeft PiS een slag verloren maar nog niet de oorlog.
- De oudste non ter wereld, de Poolse Cecylia Roszak, kwam recent te overlijden. Ze woonde bijna haar volledige leven in Krakau en werd 110 jaar oud. Roszak genoot niet alleen faam omwille van de hoge leeftijd maar evenzeer haar rol in het beschermen van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. (The Independent)
- Het Britse televisiekanaal nam onlangs een interview met eerste minister Mateusz Morawiecki af. Het gesprek gaat onder andere over de gevolgen van Brexit en de relatie met de EU-landen. (Channel 4)
- De Los Angeles Review of Books heeft een uitstekend essay gewijd aan de rol van het katholicisme in revolutie en protest onder imperiaal en communistisch bewind.
- Over imperiale invloeden gesproken, volgens The Economist is het duidelijk in welke mate grenzen van lang verdwenen keizerrijken nog steeds politieke gevolgen hebben. In de ‘Daily Chart’ komen zowel Polen als Roemenië aan bod.